Van den Reeck

De figuur van Herman Van den Reeck doet ons even stilstaan bij de prijs die Vlaanderen in 175 jaar belgië heeft betaald aan mensenlevens, aan gevangenisstraffen, onderbroken studies en gebroken carrières. Herman Van den Reeck, Vlaamsgezind student, progressief en pacifist, gevormd door Activisten als Lode Craeybeckx en Firmin Mortier, had al een jong leven van onblusbare inzet achter de rug, met als laatste “wapenfeit” voor die noodlottige 11 juli 1920, zijn moeilijkheden aan de Franstalige universiteit ULB. Net was zijn verwijdering van de Brusselse universiteit wegens flamingantisme verijdeld, of de 11-julimanifestatie kondigde zich aan. Door een verbod van de Antwerpse burgemeester (na het succes van de 11-juliviering 1919 van de Vlaamse Oud-Strijders) ging de manifestatie door te Borgerhout, bijgewoond door duizenden Vlamingen. Grote groepen trokken daarna toch richting Antwerpen, verontwaardigd door het manifestatieverbod, dat duidelijk tegen Vlaamsgezinde manifestaties was gericht. Aan de Antwerpse Grote Markt kwam het tot schermutselingen toen de politie chargeerde, en ontrolde leeuwenvlaggen in beslag wilde nemen.

Een schot velde de 20-jarige Herman, die een tijd lang op straat bleef liggen, vooraleer hij naar het politiebureau in het stadhuis werd overgebracht. Als gevolg van de laattijdige verzorging overleed hij een dag later in het Sint-Elisabethziekenhuis. Zijn dood bleef niet zonder gevolg. Bij zijn laatste tocht werd de lijkkist gevolgd door Vlamingen van verschillende politieke strekkingen, die bij dit tragische overlijden hun meningsverschillen konden vergeten, om samen een vuist te maken voor Vlaamse rechten. Zelfs politieke akkoorden werden mogelijk in de maanden volgend op zijn dood! Dichters als Paul van Ostaijen, Marnix Gijsen, Wies Moens, en anderen wijdden teksten aan ‘de martelaar voor Vlaanderen’, en riepen op tot verzet.

De Vlaamse Beweging bevond zich toen in een periode van hoogconjunctuur. De onmiddellijk na de wapenstilstand opgerichte Vlaamse Frontpartij, waarin teruggekeerde soldaten, die zich diep gegriefd hadden gevoeld door het anti-Vlaamse optreden van vele officieren, samenwerkten met oud-activisten, had nog geen bepaald programma voor haar politieke actie, maar kon optreden als de radicale vleugel van het flamingantisme in zijn geheel. Toen Herman Van den Reeck op 11 juli 1920 te Antwerpen, bij een demonstratie ter herdenking van de Gulden Sporenslag, door de politie werd vermoord, verwekte dit diepe emotie in heel het Vlaamse land. De begrafenisstoet verenigde alle standen en alle partijen; Camille Huysmans leidde mede de rouw, samen met katholieken en Vlaamse Fronters. Het graf van Herman Van den Reeck bevindt zich op de begraafplaats Schoonselhof te Antwerpen.

Van den Reeck was lid van de Clarté-groep en de Vlaamse secretaris van de Internationale Antimilitaristische Vereniging. Na zijn dood eisten zowel frontisten als communisten de figuur van ‘martelaar’ Van den Reeck voor zich op. In dit warrige ideologische kluwen hoort tevens de Clarté-beweging thuis, hoewel bij de Vlaamse Clartéanen de sympathie voor de Sovjet-Unie onbetwistbaar een belangrijke rol speelde. Zonder er een figuur als Herman Van den Reeck te willen toe rekenen, was de rechts-revolutionaire stroming in Vlaanderen tijdens de tussenoorlogse periode in zijn jongste uitingen een mengsel van verwerping van het kapitalisme en het streven naar de doorbreking van het klassenstelsel binnen een volk of gemeenschap. Het duidt op een punt van overeenkomst tussen conservatieve, nationalistische en socialistische denkbeelden. Robert Van Roosbroeck bijvoorbeeld, Vlaams nationalist en historicus met een grote naam, begon in de naar communisme neigende en internationalistische Clarté-beweging en eindigde als een van de bekendste topmandatarissen van de DeVlag, de beweging van Jef Van de Wiele die de Anschluss van Vlaanderen bij het nationaal-socialistische Duitsland vooropstelde.

Van den Reeck werd een jonge martelaar in de Vlaamse Beweging over ideologische grenzen heen. Deze revolutionaire student werd nadien in een door stammentwisten verdeelde Vlaamse Beweging door nagenoeg iedereen gerecupereerd en geclaimd…